ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ--ΠΑΝΤΑ ΤΟΣΟ ΕΠΙΚΑΙΡΗ
Ευγενία Βογιατζή: .....ποίηση είναι αυτή η επικοινωνία του ατομικού λόγου ύπαρξης με τους άλλους λόγους ύπαρξης, αυτούς των Αναγνωστών του.
«....Κατά την άποψή μου το ποίημα «τελειοποιείται» μόνο, όταν το παραλάβει ο Αναγνώστης και το κάνει δικό του...»
η πρόσβαση επιτρεπτή .
Γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας
Η Ευγενία Βογιατζή γεννήθηκε το 1963 στη Δράμα. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός. Με τη ποίηση ασχολείται από μικρό παιδί. Έχει πάρει μέρος σε αρκετούς τοπικούς & πανελλήνιους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, αποκομίζοντας διακρίσεις. Ποιήματα κι άρθρα της έχουν δημοσιευτεί στο τύπο και το διαδίκτυο, ενώ έχει συμμετάσχει σε ποιητικούς αγώνες και μαραθώνιους ποίησης. Συνολικά έχει γράψει 12 ανέκδοτες ποιητικές συλλογές και πολλά μικρά διηγήματα.
Η τελευταία ποιητική της συλλογή "ΟΙ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΜΟΥ ΣΕ ΧΡΟΝΟΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ" που φιλοξενείται στο λογοτεχνικό ιστοχώρο "www.apostaktirio.gr " ήταν το έναυσμα που μου δόθηκε για την συνέντευξη που ακολουθεί. Στα ποιήματα της συλλογής αυτής η ποιήτρια ουσιαστικά συνομιλεί με την οικεία τεχνολογία του ανθρώπου, με την τεχνολογία των οικοσκευών μας. Το ψυγείο, το μίξερ, το στεγνωτήριο, αποτελούν τους συνομιλητές και καλούν τον καθένα από εμάς στην αναζήτηση του ποσοστού αλλοτρίωσής μας. Της ζωής μας.
Την συναντήσαμε και μεταξύ γλυκού του κουταλιού και καφέ, ακολούθησε μια ευχάριστη και ουσιαστική συνέντευξη. Την ευχαριστούμε θερμά
1.Κυρία Βογιατζή, ασχολείστε με την ποίηση από παιδί. Έτσι τουλάχιστον γνωρίζουμε. Τι ήταν αυτό που σας τράβηξε στην ποίηση. Τι σήμαινε ποίηση για σας στα νεανικά σας χρόνια και πως την αντιμετωπίσατε μεγαλώνοντας;
ΕΒ: Πράγματι από τα παιδικά μου ακόμη χρόνια, η ποίηση ήταν για μένα ένας τρόπος να αντιλαμβάνομαι τον κόσμο με μεγαλύτερη πληρότητα, να βάζω τις σκέψεις μου σε μία «τάξη». Μπορούσα μέσα από τη ποίηση, να βρω απαντήσεις στα ερωτήματα, που τότε με απασχολούσαν για τον κόσμο που με περιέβαλε. Τα λόγια από μόνα τους ξεπετάγονταν στο χαρτί, σα να ήταν εγκλωβισμένα και να ζητούσαν μια διέξοδο διαφυγής.
Με τα χρόνια κατάλαβα, ότι αυτό που φυλακίζει τα λόγια μέσα μας, είναι το «ανεκπλήρωτο» του καθένα, τελείως διαφορετικό για το κάθε άνθρωπο, που ματαιωμένο καθώς τού πισωγυρίζει , δεν αντέχει να μένει μέσα του αβίωτο και να θαφτεί. Θέλει να προτείνει κάτι καλύτερο, ένα διαφορετικό τρόπο να συμβαίνουν τα πράγματα: ο ποιητής ενεργεί σαν ένα παιδί που παίζει. Δημιουργεί ένα δικό του φανταστικό κόσμο , που τον παίρνει στα σοβαρά, τον εφοδιάζει με άπειρη ψυχική ενέργεια και τον ξεχωρίζει καθαρά από την πραγματικότητα. Αυτό τον κόσμο τον βιώνει σα να «είναι» και του προκαλεί την ίδια ευχαρίστηση , που του προκαλούσε το παιχνίδι των παιδικών του χρόνων , όταν τον απελευθέρωνε από τη βαριά πραγματικότητα των ενηλίκων.
2.Εάν μπορούσαμε να δώσουμε ένα προσωπικό ορισμό στην ποίηση, ποιος θα μπορούσε να είναι αυτός για εσάς;
ΕΒ: Το θέμα για τον ποιητή δεν τελειώνει μόνο στο να εκφράσει. Δεν του αρκεί. Δίνει μια επιταγή επικοινωνίας σε κάθε παραλήπτη και περιμένει εκείνη την Άγια στιγμή, την Άγια ώρα που ο « Άλλος» θα μπορεί να επι-κοινωνήσει μέσα από τα δικά του λόγια , τα δικά του συναισθήματα . Να συγ-κοινωνήσει το δικό του λόγο ύπαρξης, δείχνοντας μια άνευ όρων πίστη στην επικοινωνία μέσω της γλώσσας. Νομίζω λοιπόν πως για μένα, ποίηση είναι αυτή η επικοινωνία του ατομικού λόγου ύπαρξης με τους άλλους λόγους ύπαρξης, αυτούς των Αναγνωστών του.
3.Πως γράφετε ένα ποίημα, από πού αντλείτε τα θέματά σας και πως εργάζεστε πάνω στους στίχους σας. Ένα ποίημά σας έχει την αρχική του μορφή ή το επεξεργάζεστε μέχρι να το τελειοποιήσετε;
ΕΒ: Το ποίημα ξεπετάγεται από μόνο του! Οποιαδήποτε έκφανση της ζωής μπορεί να αποτελέσει θέμα έμπνευσης. Η ποίηση δεν «προγραμματίζεται»…. Απλά συμβαίνει, σα να είναι γραμμένη μέσα μας!
Τα ποιήματά μου τα κρατώ σχεδόν στην αρχική τους μορφή, όπως ξεπετάγονται. Τα ξαναδιαβάζω αρκετές φορές στη συνέχεια και πιθανόν ν` αλλάζω λίγο τη σειρά των λέξεων, ή να αντικαθιστώ κάποια λέξη. Γενικά κάνω μικρές και λίγες διορθώσεις. Ωστόσο δεν πιστεύω ότι ένα ποίημα είναι «τέλειο». Κατά την άποψή μου το ποίημα «τελειοποιείται» μόνο, όταν το παραλάβει ο Αναγνώστης και το κάνει δικό του. Τότε εκπληρώνεται…. Γιατί μας νοιάζει τόσο πολύ ο Άλλος εν τέλει; Γιατί είναι ο καθρέφτης μας , είναι η αντανάκλαση του κόσμου μας κι όσο πιο διαφορετικές ερμηνείες πάρουν οι λέξεις μας , τόσο πιο πλούσιος θα μας πισωγυρίσει ο κόσμος.
4.Μας έκανε εντύπωση η θεματολογία της ποιητική σας συλλογής "ΟΙ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΜΟΥ ΣΕ ΧΡΟΝΟΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ" Διαβάζουμε στο εισαγωγικό σας: Μπορούν οι ηλεκτρικές συσκευές , που λένε πως μας καταδυναστεύουν τη ζωή, να αποτελέσουν στοιχείο έμπνευσης; Και πώς είναι η σχέση μας μαζί τους; Μήπως η κάθε "συσκευή", όπως και ο κάθε άνθρωπος που συναναστρεφόμαστε,"εγγράφει " ήδη δικά μας "κομμάτια "; Θα θέλαμε να αναφερθείτε …..
ΕΒ: Σύμφωνα με τους Πυθαγόριους στο ερώτημα «τί το σοφόν?» απάντηση είναι «ο αριθμός», ενώ στην ερώτηση «τι δεύτερον εις σοφίαν» (δηλαδή τι έρχεται δεύτερο μετά τον αριθμό σε σοφία) απάντησαν : «o τοις πράγμασιν τα ονόματα θέμενος» (δηλαδή εκείνος που έδωσε τις ονομασίες σε κάθε πράγμα, ο ανθρωπος). Η γλώσσα μας σήμερα είναι διασπασμένη από την «αριθμητική» της, δηλ. δεν είναι πια μια αμφιμονοσήμαντη αντιστοιχία γραμμάτων με αριθμούς. Έτσι και οι επιστήμες: λειτουργούν λίγο… «αυτόνομα» από τον άνθρωπο, που τις δημιούργησε. Ο καθένας βλέπει, ότι πλέον η Τεχνολογία επικυριαρχεί του Ανθρώπου: με σημερινούς όρους θα λέγαμε ότι, το δημιούργημα «καπελώνει» το δημιουργό του.
Οι ηλεκτρικές συσκευές, που πρωτίστως ως νοικοκυρά χρησιμοποιώ στη καθημερινότητα, μου έδωσαν την ιδέα γι αυτή τη ποιητική συλλογή, την οποία σημειωτέον την έβγαλα αμέσως σε e-book με τη βοήθεια της ιστοσελίδας «www.apostaktirio.gr» ως αντί-δωρο στον αναγνώστη. Στη πραγματικότητα μέσα στη ποιητική αυτή συλλογή γίνεται ένας διάλογος με τη Τεχνολογία, που «εκπροσωπεί» κάθε ηλεκτρική συσκευή και λίγο-πολύ καλείται ο καθένας μας, να τοποθετηθεί στο ερώτημα, κατά πόσον η ζωή του έχει αλλοτριωθεί από τη τεχνολογία και κατ` επέκταση κατά πόσον ο καθένας μας έχει αποκλίνει από τους βασικούς προσανατολισμούς στη ζωή του, λόγω της τεχνολογίας, του καταναλωτισμού κ.λ.π.
5.Ερασιτεχνικά ασχολείστε με τη ξυλογλυπτική και τις μικροκατασκευές από ξύλο και έχετε συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις εικαστικών. Πόσο κοντά είναι η ποίησή σας με αυτές τις εικαστικές τέχνες. Έχετε ποτέ εμπνευστεί από μια κατασκευή σας για την συγγραφή ενός ποιήματος αλλά και το αντίθετο; Η μία τέχνη μπορεί να αποτελέσει συμπλήρωμα της άλλης;
ΕΒ: Μου αρέσει να πειραματίζομαι με διάφορα υλικά και να δημιουργώ αντικείμενα, είτε από επανάχρηση παλιών υλικών (άχρηστα cd , παλιά ξύλα, καλαπόδια, πηλό, πετραδάκια, πλαστελίνη, φελλό) είτε από επεξεργασία πρωτογενών υλικών, όπως το ξύλο με τη ξυλογλυπτική. Γενικά μου αρέσει πολύ η διαδικασία, να ανακαλύπτει κανείς νέους τρόπους δημιουργίας και μέσα από αυτό το ταξίδι, νέους τρόπους «να υπάρχει». Μοιάζει κι αυτό με τη ποίηση. Στη πραγματικότητα η μια τέχνη αλληλο-συμπληρώνει την άλλη. Σε κάποια έργα μου πράγματι, η ποίηση και η ξυλογλυπτική έχουν κοινά θέματα. Δε μπορώ να πω με σιγουριά ποια τέχνη προηγήθηκε. Με επιφύλαξη, νομίζω ότι προηγείται η ποίηση. Δηλαδή η Ποίηση βάζει τη θεμελιώδη Αναρώτηση και η Τέχνη βρίσκει τρόπους να απαντήσει…
6.Παρά το γεγονός ότι έχετε γράψει πληθώρα ποιημάτων, (γνωρίζουμε ότι υπάρχουν 12 ολοκληρωμένες ποιητικές συλλογές) εν τούτοις δεν έχετε προχωρήσει στην έκδοσή τους παρά μόνο σε δύο, αν δεν κάνω λάθος. Τι είναι αυτό που σας σταματά; Τα ποιήματα, το έργο των ποιητών θα έλεγα ότι πρέπει να βρίσκουν δρόμους δημοσιοποίησής.
ΕΒ: Στο θέμα της έκδοσης των ποιητικών συλλογών έχω μια… τραυματική εμπειρία: Ήμουν ακόμη φοιτήτρια, όταν αποφάσισα ότι διέθετα έναν ικανό αριθμό ποιημάτων για έκδοση και κατέβηκα τα σκαλιά κεντρικού βιβλιοπωλείου που δραστηριοποιούταν και στις εκδόσεις. Ο εκδότης-βιβλιοπώλης διαπίστωσε «ενδιαφέρουσα» γραφή και μου έκλεισε ραντεβού σε ένα …ξενοδοχείο για να συζητήσουμε για τα... περαιτέρω. Έτσι για πολύ καιρό αρνήθηκα την έκδοση των ποιημάτων μου!
Οι δώδεκα ανέκδοτες ποιητικές συλλογές νομίζω ότι αποτέλεσαν τη διαδικασία, μέχρι να αποκτήσω ένα εντελώς προσωπικό ποιητικό ύφος. Σαφώς και πρέπει να δημοσιοποιούνται, εφόσον σύμφωνα με όσα παραπάνω εκτέθηκαν, αποτελούν μια πρόταση επαναπροσδιορισμού του κόσμου που μας περιβάλλει.
7.Στο ποίημά σας ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗ διαβάζουμε:
Καλή αρχειοθέτης εδώ και χρόνια
σπουδαία τις πράξεις μου ταξινομούσα,
σε σκοτεινά αρχεία,
που αξία πάντα είχαν,
μόνο και μόνον όταν
ήταν η πρόσβαση επιτρεπτή
με δεδομένο ότι οι περισσότεροι ποιητές περιγράφουν βιώματά τους, θα τολμούσαμε να σας ρωτήσουμε εάν στη ζωή σας, αρχειοθετήσατε μέχρι και σήμερα σωστά τα γεγονότα που την συνέθεσαν. Έγιναν λάθη; Πως τα αντιμετωπίσατε, βρήκατε διεξόδους και μέσα από τους στίχους;
ΕΒ: Πράγματι η ποίηση είναι ένα βιωματικό γεγονός από μόνη της. Τα βιώματά μου επεξεργάζομαι και τα βάζω σε τάξη με τη ποίηση, τα αρχειοθετώ. Ωστόσο δεν μπορώ να χαρακτηρίσω τη ζωή μου με την έννοια του διπολικού «διακόπτη» (0-Ι) δηλαδή σωστό- λάθος, σώμα-ψυχή, θάνατος-ζωή. Αυτά τα δίπολα προσπαθεί να «συνενώσει» κατά έναν τρόπο και η ποιητική μου συλλογή «Μικρές Αντιφάσεις».
Ο χαρακτηρισμός σωστός-λάθος είναι αποκύημα της επιστήμης , ενώ τη ποίηση θα τη χαρακτήριζα ως ένα ψυχολογικό γεγονός. Εννοείται ότι στο παρελθόν είχα υιοθετήσει ποικίλες λανθασμένες συμπεριφορές και νομίζω ότι σήμερα δεν τις επαναλαμβάνω πια. Αν και πάντα θα ήθελα να βλέπω τη ζωή με το μάτι του «αρχάριου» θεωρώ, ότι με τη πάροδο του χρόνου και μετά την ενηλικίωση καλούμαστε να έχουμε μιαν άλλη θεώρηση για τα πράγματα. Σ` αυτό βοηθά σαφώς η ποίηση.
8.Παρακολουθείτε τους σύγχρονους έλληνες ποιητές; Θεωρείτε ότι έχουν την στόφα των παλαιοτέρων υψηλού κύρους ποιητών της χώρας μας ή τελικά όλα ( η δόξα ενός ποιητή, η γραφή ενός τέλειου ποιήματος, η αναγνώριση από το κοινό ) είναι θέμα …. συγκυριών και …τύχης;
ΕΒ: Παρακολουθώ τη σύγχρονη ελληνική ποίηση κυρίως από το διαδίκτυο (μπλογκς και ποιητικούς ιστοχώρους) και επίσης μου αρέσει να ξαναδιαβάζω τους παλαιότερους ποιητές, γιατί συχνά τους ξανα-ανακαλύπτω από μιαν άλλη οπτική. Από αυτή τη θέση, θα ήθελα να σας εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες, για τη φιλοξενία σας στον ιστοχώρο «Οι ποιητές που αγάπησα», όπως επίσης και όλους τους διαδικτυακούς ιστοχώρους, που κατά καιρούς έχουν φιλοξενήσει τη ποίησή μου.
Θα ήθελα να αναφέρω , ότι η σύγχρονη ελληνική ποίηση δεν υπολείπεται σε ποιότητα από παλιά. Απλά έχει αλλάξει ο τρόπος έκθεσής της. Έχει γίνει λίγο… «άϋλη». Οι συγκυρίες και η αναγνώριση έχουν να κάνουν και με τα αιτήματα του καιρού μας, τα αιτήματα των Αναγνωστών.
9.Και μιας και αναφερόμαστε στη σύγχρονη ποίηση, θα έχετε καταλάβει ψάχνοντας στο διαδίκτυο, ότι ένα μεγάλο ποσοστό ελλήνων γράφουν ποίηση (ή απλά δεν είναι τόσοι πολλοί όσο φαίνεται!). Είναι καλό αυτό; Είναι ορθό; Μα δεν αναρωτιέστε και εσείς πως οι ποιητές πολλαπλασιάστηκαν ταχέως;
ΕΒ: Πράγματι είναι τόσο πολλοί αυτοί που γράφουν σήμερα, που σε λίγο θα αναρωτιόμαστε πού πήγαν οι Αναγνώστες; Γιατί όπως προανέφερα, η ποίηση δίνει το χέρι και απλώνει γέφυρες επικοινωνίας, για να διαβούμε απέναντι, να σπάσουμε τα φράγματα της μοναχικότητας του εδώ και τώρα και μέσα από τη μοναδική ερμηνεία του κάθε Άλλου στα λόγια μας, να αντιληφθούμε τον κόσμο με μεγαλύτερη ευρύτητα, με μεγαλύτερη ευρυχωρία.
Επομένως λυπάμαι που θα το πω , μα έχουμε γεμίσει από πολλαπλές ….μοναχικότητες. Γι αυτό και ανθίζουν τόσο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γι αυτό και τόσα πολλά “like”. Πού πήγαν οι Αναγνώστες;
10.Μπορεί ένας ποιητής να ασχοληθεί επαγγελματικά και μόνο στη σημερινή εποχή με την …ποίησή του;
ΕΒ: Επειδή σήμερα η ποίηση έχει γίνει λίγο … άϋλη είναι σαφές ότι δεν αποτελεί μέσον βιοπορισμού, εκτός αν αλλάξουν οι καταναλωτικές μας ανάγκες και εμού συμπεριλαμβανόμενης. Πάντως ονειρεύομαι να μπορώ να ζω μόνο σαν ποιήτρια, ή σαν καλλιτέχνης γενικότερα.
11.Την τελευταία εικοσιπενταετία ασχοληθήκατε στους Ο.Τ.Α. Πως μπορεί να συνυπάρξει ο Δημόσιος Υπάλληλος με τον ποιητή;
ΕΒ: Μπορεί! Αλλιώς πώς θα είχαμε έναν Καβάφη, Καρυωτάκη, Βάρναλη, Χριστιανόπουλο μια Δημουλά και πόσων άλλων ακόμη η ιδιότητα ως δημοσίου υπαλλήλου μου διαφεύγει! Παρεμπιπτόντως, το ποίημα «Δημόσιοι Υπάλληλοι» του Καρυωτάκη, το θεωρώ ως τον «ύμνο» των δημοσίων υπαλλήλων.
12.Κυρία Βογιατζή, ίσως να είναι προσωπική η ερώτηση, αλλά τι ρόλο έχει παίξει και παίζει ο Θεός στο έργο και στη ζωή σας;
ΕΒ: Θεωρώ ότι ο κάθε άνθρωπος είναι εν δυνάμει μικρός Θεός : έχει εφοδιαστεί με όλα εκείνα τα ταλέντα, που αν του δοθεί η ευκαιρία και η βούληση να τα αξιοποιήσει και να τα εξελίξει, μπορεί να φτάσει και στο «καθ` ομοίωση». Πιστεύω όμως και στο συλλογικό ασυνείδητο, δηλ. στην αποθηκευμένη εκείνη ενέργεια του Σύμπαντος στην οποία γινόμαστε όλοι συμμέτοχοι. Πιστεύω ότι μέρος αυτού αποτελεί και η Ποίηση, αυτή που σήμερα παράγουμε και αυτή που έχει παραχθεί ανά τους αιώνες.
13.Αυτή την περίοδο επεξεργάζεστε κάποια ποιήματά σας, γράφετε κάτι;
ΕΒ: Κάθε φορά που λέω ότι κάνω… αγρανάπαυση, κάτι ξεπετάγεται! Δεν γράφω κάτι αλλά μπορεί και να γράψω!
14.Τελειώνοντας …..
ΕΒ: Το τελευταίο διάστημα όλους μας έχει απασχολήσει πολύ η οικονομική κι άλλες κρίσεις. Ωστόσο έγινε γρήγορα αντιληπτό, ότι στη συνέχεια όλοι κληθήκαμε να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο που βιώνουμε τη καθημερινότητα. Η ποίηση από μόνη της είναι και ένας τρόπος επαναπροσδιορισμού της.
Θα έλεγα να προσπαθήσουμε όλοι να κάνουμε πράξη όσα γράφουμε ή όσα διαβάζουμε και νιώθουμε ότι μας αφορούν. Σίγουρα τότε ο κόσμος θα γίνει καλύτερος.
«Με την αξία του και όμως ποιητικά κατοικεί ο άνθρωπος σ` αυτή τη γη» αναφέρει ο Χαίντερλιν και θα συμπληρώσω ότι ο τελευταίος ποιητής στο πλανήτη γη θα πάψει να υπάρχει, όταν θα πάψει να υπάρχει και ο τελευταίος άνθρωπος
